Ustalanie kontaktów rodzica z dzieckiem

Gdy brakuje zgody między rodzicami co do kontaktów z dzieckiem

Często, gdy rodzice dziecka nie potrafią już dłużej prowadzić wspólnego życia, pojawiają się problemy związane z prawidłowym utrzymywaniem kontaktów z dzieckiem przez obojga rodziców. Warto, mimo wzajemnej niechęci rodziców, zastanowić się nad tym problemem dla dobra wspólnego dziecka. Niejednokrotnie to wzajemna niechęć rodziców do siebie ma negatywne skutki dla utrzymywania przez nich kontaktów z dzieckiem. Nierzadko, jeśli rodzice dziecka nie potrafią porozumieć się w tym zakresie konieczna jest ingerencja sądu, ale nie powinno być to jedyne wyjście z czasami już i tak trudnej sytuacji. Ważne jest, aby rodzice chociaż spróbowali uzgodnić wspólnie pewne zasady w tym zakresie, tak aby zapewnić dziecku i rodzicom umożliwienie utrzymywania wzajemnych kontaktów. Takie rozwiązanie sytuacji pozwala też na poznanie potrzeb dziecka przez jego rodziców, a co z tym idzie zapewnienie mu prawidłowego rozwoju.

Wspomniany wcześniej art. 113 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyraźnie stanowi o tym, że rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. To w jaki sposób kontakty te będą realizowane zależy od potrzeb dziecka i przede wszystkim ustaleń między rodzicami. Nie trzeba zawsze kierować sprawy ustalenia kontaktów z dzieckiem na drogę postępowania sądowego, jeśli rodzice dziecka potrafią się w tym zakresie porozumieć. Pierwszeństwo w tym zakresie powinno mieć zgodne porozumienie się rodziców, a ostatecznością ustalenie kontaktów przez sąd. Jeśli jednak nie ma innej możliwości, pozostaje droga sądowa. Jak wynika z art. 113¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. Dopiero w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Sądowe ustalenie kontaktów wiąże się już z ingerencją sądu w to jak miałoby wyglądać utrzymywanie tych kontaktów. W zależności od danego stanu faktycznego rozstrzygnięcie sądu w tym zakresie może być inne. Z kolei, ze względu na dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem, może więc w szczególności zakazać spotykania się z dzieckiem, zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, czy też ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumienia się na odległość. Tę kwestię reguluje art. 113² Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Możliwe też, że w przypadku gdy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecku lub je narusza, to sąd zakaże ich utrzymywania (co wynika z art. 113³ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Ustalenie kontaktów rodzica z dzieckiem, gdy rodzice nie żyją razem

Możliwe jest, że rodzice dziecka nigdy nie zawarli związku małżeńskiego, a posiadają jedynie wspólne dziecko. W takiej sytuacji konieczne jest zapewnienie utrzymywania kontaktów z dzieckiem uwzględniając przede wszystkim jego dobro. Prawidłowe ustalenie zasad związanych z uregulowaniem kontaktów z dzieckiem może pozwolić na ich właściwe wykonywanie i tym samym realizację prawa i obowiązku utrzymywania ze sobą kontaktów przez rodziców i dziecko. Z art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika reguła, zgodnie z którą, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania. Ponadto, sąd rozstrzygając o władzy rodzicielskiej może pozostawić ją obojgu rodziców, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem oraz jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka. Z realizacją tego porozumienia może okazać się w praktyce różnie, jednak warto pamiętać, że jest to porozumienie w sprawach wspólnego dziecka i to jego dobro powinno być dla rodziców najważniejsze. Aktualnie procedowana jest zmiana wyżej wymienionego przepisu (ustawa została już przekazana Prezydentowi do podpisu). W wyniku tej nowelizacji doprecyzowane zostanie, że porozumienie powinno być pisemne. Natomiast zmianie ulegnie także dalsza część art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Planowana jest zmiana § 2 art. 107 tego kodeksu, według którego w braku porozumienia, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Dodatkowo, dodany zostanie § 3 art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z którego z kolei wynikać będzie, że na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Zmiany te jednak najpierw muszą wejść w życie.

Rozwód a utrzymywanie kontaktów z dzieckiem przez obojga rodziców

Możliwe jest też, że zawarty przez rodziców dziecka związek małżeński nie może być dalej kontynuowany z różnych względów. W przypadku, gdy między rodzicami orzekany jest rozwód, sąd orzeka w wyroku rozwodowym m.in. o kontaktach rodziców z dzieckiem. Sąd uwzględnia jednak porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeśli jest ono zgodne z dobrem dziecka, co wynika z art. 58 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Obecnie procedowana jest nowelizacja tego przepisu. Po wprowadzeniu zmian w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym z przepisu tego będzie wynikało, że sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Ponadto, w wyniku planowanej nowelizacji dodany zostanie § 1a do art. 58 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z którego z kolei wynikać będzie, że w przypadku braku takiego porozumienia, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Dodatkowo też, dodany zostanie nowy § 1b art. 58 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Podkreślić trzeba, że proponowane na razie zmiany muszą jeszcze wejść w życie.

Pamiętać należy, że niezależnie od tego, czy rodzice zawarli związek małżeński, czy też nie, oni oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Praktyka pokazuje, że z realizacją tych kontaktów bywa różnie, jednak zarówno mama, jak i tata powinni mieć na uwadze w tym zakresie dobro dziecka.

Stan prawny: czerwiec 2015 r.