Działalność gospodarcza a ciąża i macierzyństwo

Zasady związane z korzystaniem z zasiłku chorobowego oraz przyznaniem zasiłku macierzyńskiego dla przyszłej mamy określa ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r. poz. 159 z późn. zm.), a reguły dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznych przez przedsiębiorcze mamy np. z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem określa ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.). W artykule przedstawiono jedynie podstawowe informacje, dlatego zaleca się, aby każda przyszła mama, która będzie chciała ubiegać się np. o przyznanie zasiłku macierzyńskiego, zasięgnęła szczegółowych informacji na ten temat we właściwym oddziale ZUS.

Zasiłek chorobowy dla przyszłej mamy prowadzącej działalność gospodarczą

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie. Z kolei według art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, tj. między innymi osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Oznacza to więc, że osoby prowadzące działalność gospodarczą nabywają prawo do zasiłku chorobowego, jeżeli dobrowolnie opłacają składki z tytułu ubezpieczenia chorobowego i czynią to nieprzerwanie przez 90 dni (dla porównania – w przypadku podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu wystarczy upływ 30 dni dla uzyskania prawa do zasiłku chorobowego). Należy zauważyć, że zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (art. 6 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Zasiłek ten w przypadku ciąży przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy istniejącej w trakcie ciąży nie dłużej niż przez 270 dni, co wynika z art. 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przyszła mama może więc korzystać z prawa do zasiłku chorobowego, jeżeli prowadząc działalność gospodarczą dobrowolnie opłacała składki na ubezpieczenie chorobowe nieprzerwanie przez okres 90 dni, po których już nabywa prawo do zasiłku chorobowego. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego określone zostały szczegółowo w przepisach ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

[link url="http://mamanadiecie.pl/urlop-na-warunkach-urlopu-macierzynskiego/"]Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego - dowiedz się więcej![/link]

Zasiłek macierzyński dla mamy prowadzącej działalność gospodarczą

Zgodnie z zasadami określonymi w art. 29 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko, przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego do 10 roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia oraz ubezpieczonej, która w ww. okresie przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego do 10 roku życia. Warunkiem więc uzyskania zasiłku macierzyńskiego jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą istnieje dobrowolność podlegania temu ubezpieczeniu, dlatego tak ważne dla przyszłych mam, które są przedsiębiorcami, jest opłacanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Wysokość miesięcznego zasiłku macierzyńskiego, okres za jaki przysługuje oraz zasady ustalania wymiaru tego zasiłku zostały szczegółowo określone w przepisach ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Należy zwrócić uwagę, iż zasady związane z ustalaniem wymiaru zasiłku macierzyńskiego, jego obliczaniem i wypłatą, dla kobiet prowadzących działalność gospodarczą różnią się aktualnie w zależności od tego kiedy kobieta urodziła dziecko, ponieważ przepisy ww. ustawy w tym zakresie uległy zmianie w 2015 r. 

Ubezpieczenia społeczne dla mam z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem

Pewne udogodnienia z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem zostały przewidziane też dla mam prowadzących działalność gospodarczą. W rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osobą sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem jest osoba fizyczna sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem własnym lub swojego małżonka, lub dzieckiem przysposobionym, przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 5. roku życia, a gdy dziecko wymaga osobistej opieki tej osoby ze względu na stan zdrowia potwierdzony orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, przez okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Należy wyjaśnić, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które w Polsce są m.in. osobami, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie art. 14a ust. 1d ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (ważne jest, aby były to osoby niezatrudniające pracowników, gdyż od tego zależy możliwość zawieszenia działalności gospodarczej ze względu na konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem). Wymóg prowadzenia pozarolniczej działalności przez okres co najmniej 6 miesięcy jest spełniony, jeśli osoba prowadząca tą działalność podlegała z tego tytułu nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i opłacała składki na te ubezpieczenia.  W przypadku spełnienia powyższych wymogów, na podstawie art. 16 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowane są z budżetu państwa za pośrednictwem ZUS (na podstawie art. 17 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych składki obliczają płatnicy składek, a opłaca je ZUS). W celu uzyskania takiej możliwości konieczne jest złożenie we właściwym ZUS m. in. oświadczenia o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że sytuacja każdej z mam prowadzących działalność gospodarczą może się różnić, dlatego przy ubieganiu się o finansowanie składek na ww. ubezpieczenia mama powinna zasięgnąć szczegółowych informacji w ustawie lub we właściwym oddziale ZUS. Warto również zaznajomić się z zasadami podlegania ubezpieczeniom społecznym w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez mamę prowadzącą działalność gospodarczą. 

[link url="http://mamanadiecie.pl/urlop-wychowawczy/"]Wszystko, co powinnaś wiedzieć o urlopie wychowawczym![/link]

Sytuacja przyszłych mam prowadzących działalność gospodarczą nie jest pozbawiona jakiejkolwiek pomocy państwa związanej chociażby z wypłatą zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. Różni się ona od sytuacji mam zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę, ale decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej przyszłe mamy powinny wiedzieć, że  oprócz oczywistych różnic w prowadzeniu własnej działalności gospodarczej z zatrudnieniem u pracodawcy, istnieją odmienności dotyczące uprawnień związanych z rodzicielstwem. Nie przekreśla to jednak w żaden sposób możliwości urodzenia dziecka podczas prowadzenia własnej działalności gospodarczej przez przedsiębiorcze mamy.

Stan prawny: październik 2015 r.